Με αφορμή το πρόσφατο άρθρο του Δρ Γιάννη Ιωαννίδη “Φιάσκο υπό κατασκευή? Όσο η πανδημία του κορονοϊού εξελίσσεται, παίρνουμε αποφάσεις χωρίς αξιόπιστα δεδομένα” – ας δούμε τις συνέπειες αυτής της αβεβαιότητας στη ζωή μας, το στρες που μπορεί να προκαλέσει και τους τρόπους που μπορούμε να διαχειριστούμε την κατάσταση προς όφελος μας.
Ο Δρ Γιάννης Ιωαννίδης είναι ελληνοαμερικανός γιατρός-επιστήμονας, καθηγητής στο Στάνφορντ (Ιατρικής, Επιδημιολογίας, Υγείας Πληθυσμού και Στατιστικής, Επιστήμης Βιοϊατρικών Δεδομένων) και συγγραφέας που έχει συνεισφέρει στην επιστημονικά τεκμηριωμένη ιατρική, την επιδημιολογία και την κλινική έρευνα.
Μεταξύ άλλων είναι γνωστός για τη μελέτη του:
Why Most Published Research Findings Are False
και για το κεντρικό του ρόλο στην αποκάλυψη της εταιρίας Theranos:
Meet the Professor Who Was the First to Question Theranos’ Research
Εδώ είναι μια διάλεξη του στα ελληνικά σε συνέδριο της ελληνικής καρδιολογικής εταιρίας.
J. P. A.IOANNIDIS | Αναζητώντας την χρήσιμη κλινική έρευνα
Στο πρόσφατο άρθρο του σχετικά με τον κορονοϊό βάζει προοπτική και άποψη στα στοιχεία και στην έλλειψη τους (διαφοροποίηση θανάτων με και από covid-19, συγκριση στατιστικών με εποχιακά κρούσματα πνευμονιών και γρίπης, κλπ).
Εδώ η αρχική δημοσίευση του άρθρου στα αγγλικά:
Και εδώ σε μετάφραση στα ελληνικά από τα ΝΕΑ
Σε αυτό το βίντεο συνέντευξη αναφέρει τα βασικά σημεία του άρθρου.
Dr. Ioannidis on Why We Don’t Have Reliable Data Surrounding COVID-19
Δυστυχώς, αν και Έλληνας, η συνέντευξη είναι στα αγγλικά αλλά ευτυχώς και η αυτόματη μετάφραση υποτίτλων του YouTube είναι αποτελεσματική.
Εδώ είναι η πλήρης συνέντευξη βίντεο που αναλύει εκτενώς τα δεδομένα του κορονοϊού και των στατιστικών, την πληροφόρηση και παραπληροφόρηση, την έλλειψη στοιχείων, τις συνέπειες της κινδυνολογίας και των υπερβολικών αντιδράσεων.
Τα υπερβολικά ΜΜΕ
Είναι γνωστό και παλιό φαινόμενο η προπαγάνδα, κινδυνολογία κι υπερβολή των ΜΜΕ είτε για να αυξήσουν την θεαματικότητα τους είτε για να προωθήσουν τα πολιτικά τους συμφέροντα.
Ξέρουμε πλέον ότι τα νούμερα και οι ειδήσεις που βγαίνουν από Κίνα δεν είναι αξιόπιστα, γεγονός αναγνωρισμένο από τις περισσότερες κυβερνήσεις και μέσα. Επίσης τα στατιστικά που βγαίνουν γενικά από τις χώρες είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ανακριβή, λανθασμένα και συνήθως υπερβολικά.
Όπως λέει και ο δρ Ιωαννίδης, πέφτουμε στη παγίδα της δημοσιογραφίας των εντυπώσεων από τα ΜΜΕ και ο πανικός και η υπερβολική έμφαση στα ΜΜΕ κάνει τη κατάσταση χειρότερη.
Οι υπερπροστατευτικές κυβερνήσεις
Ο φόβος μαζικών θανάτων και κοινωνικοπολιτικών συνεπειών είναι μεγάλος μπροστά στην αβεβαιότητα των δεδομένων. Η ευθύνη των κυβερνήσεων είναι μεγάλη και οι κυβερνώντες φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τον ιό με τις λιγοστές προμήθειες και υποδομές που διαθέτουν.
Καλούνται με βάση τα ελλιπή στοιχεία που διαθέτουν να αντιμετωπίσουν μια αβέβαιη κατάσταση και να δώσουν ακριβείς κι υπεύθυνες απαντήσεις. Συνήθως η παραδοχή άγνοιας δημιουργεί την οπτική ανικανότητας και προκαλεί επιπλέον φόβο στους ήδη φοβισμένους πολίτες που περιμένουν από τη κυβέρνηση να έχει απαντήσεις.
Τα μοντέλα επιδημιολογικών προβλέψεων που χρησιμοποιούνται, βασίζονται σε ανακριβή στατιστικά δεδομένα κι οι προβλέψεις τους είναι σχετικές κι ευμετάβλητες ανάλογα με το εκάστοτε μοντέλο που επιλέγεται από κάθε χώρα και τον κάθε επιστήμονα που θέτει τις παραμέτρους. Συνεπώς οι περισσότερες χώρες διαλέγουν τα χειρότερα μοντέλα με τις πιο υπερβολικές προβλέψεις και παίρνουν αυστηρά μέτρα, τα οποία αν και καταστροφικά για την οικονομία ή την κοινωνική συνοχή, θεωρούνται αναγκαία.
Όπως αναφέρει ο δρ Ιωαννίδης σε προηγούμενη συνέντευξή του για τον κορονοϊό:
“Η καραντίνα ολόκληρου του πληθυσμού είναι λύση απελπισίας, αλλά και πάλι είναι σωστή εάν δεν έχεις δεδομένα και πας στα τυφλά. Απλώς είναι μέθοδος μεσαιωνικής ιατρικής, είναι κάτι σαν να κάνεις εγχείρηση χωρίς αναισθησία, και μάλιστα όχι μόνο σε έναν ασθενή, αλλά σε ολόκληρο τον πληθυσμό.”
Οι θεωρίες συνωμοσίας
Παράλληλα με αυτή τη λογική εξήγηση των μέτρων και των κινήτρων των κυβερνήσεων, εισέρχονται θεωρίες συνωμοσίας.
Θεωρίες παντοδύναμων κυβερνήσεων ή μυστικών εταιριών που θέλουν τον πλήρη έλεγχο των μαζών και βρίσκουν ευκαιρία την κρίση αυτή να επιβάλλουν την ατζέντα τους. Από τα συνωμοσιολογικά άκρα υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχει καν ιός ή ότι αυτός είναι κατασκευασμένος για την επίτευξη των κακόβουλων στόχων τους. Η πιο ήπια θεωρία ισχυρίζεται ότι εκμεταλλεύονται τον ιό για να πάρουν μέτρα που θα αυξήσουν τον έλεγχο τους και την δύναμη επιβολής τους.
Αυτά τα σενάρια αυξάνονται καθημερινά (5G, τσιπάκια πιστοποιητικών υγείας, κλπ) και πέρα από τους επαγγελματίες συνωμοσιολόγους, έχουν αρχίσει να ασπάζονται πιο μαζικά. Οι συνωμοσιολόγοι συνήθως ισχυρίζονται ότι όσοι δεν πιστεύουν εθελοτυφλούν υπό το πρίσμα του φόβου, της άγνοιας ή της προπαγάνδας. Αναλόγως την θεωρία καλούν τον κόσμο σε απόρριψη των επιβαλλόμενων μέτρων, ανυποταγή ή ακόμη και σε επανάσταση.
Οι θεωρίες συνωμοσίας είτε ισχύουν πλήρως, μερικώς ή καθόλου, δίνουν στην αβεβαιότητα του παρόντος μια καθησυχαστική πληρότητα απαντήσεων. Παράλληλα όμως, άσχετα με την ορθότητα τους, δημιουργούν ένα σκεπτικό διωκόμενου ανθρώπου που προς το παρόν καταπιέζεται από ανώτερες δυνάμεις και πρέπει να αγωνιστεί για να απελευθερωθεί. Θα δούμε παρακάτω τι κάνει αυτό το σκεπτικό “μάχης ή φυγής” και το στρες που δημιουργεί.
Ο πανικός και το στρες
Ο πανικός είναι αναμενόμενος αλλά το στρες που δημιουργείται είναι αρκετό από μόνο του να καταστείλει άμεσα το πιο δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα και να προκαλέσει βλάβες στον οργανισμό.
Το πιο εύκολο είναι να βάλουμε τον εαυτό μας σε κατάσταση στρες, άλλωστε αυτός είναι ένας μηχανισμός που δουλεύουμε και στη καθημερινότητά μας, με τις δουλειές και τις υποχρεώσεις μας στο σύγχρονο κόσμο. Στο ίδιο στρες έμπαιναν και παλιότερα οι άνθρωποι όταν για παράδειγμα ερχόντουσαν αντιμέτωποι με μια απειλή (εχθρό, ζώο, κλπ). Ο μηχανισμός του στρες παραμένει ίδιος ακόμη και τώρα και έχει ονομαστεί με βάση αυτή τη θεωρία της “μάχης ή φυγής” (fight or flight) σε αναμονή κινδύνου. Σημαντικός μηχανισμός στην εξέλιξη και επιβίωση του ανθρώπου, χρησιμοποιείται για να μας κάνει ετοιμοπόλεμους για τον επερχόμενο κίνδυνο. Μέσω του συμπαθητικού συστήματος, υπεύθυνο για να διαχειριστεί τον κίνδυνο, εκκρίνονται ορμόνες όπως η επινεφρίνη και η κορτιζόλη, αυξάνεται η γλυκόζη, η πίεση, οι παλμοί και καταστέλλεται το ανοσοποιητικό. Αν και μπαίνουμε σε θέση μάχης να αντιμετωπίσουμε τον εχθρό, όλες αυτές οι βιοχημικές αντιδράσεις φέρνουν μεγάλη φθορά σε όλο τον οργανισμό.
Αυτή η αντίδραση μπορεί να είναι πολύ έντονη αν για παράδειγμα μας κυνηγάει ένα λιοντάρι ή φαινομενικά μικρή όπως από το καθημερινό στρες που βιώνουμε, ειδικά στις πόλεις. Το μυαλό μας βρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση πανικού (“μάχης ή φυγής”) αλλά το έχουμε συνηθίσει χωρίς να το αμφισβητούμε. Ο αρνητισμός, η καχυποψία, οι συνωμοσίες, ο φόβος ή η κινδυνολογία μας φέρνουν στην ίδια κατάσταση στρες και πανικού και δημιουργούν μια κατάσταση ανισορροπίας στον οργανισμό. Δημιουργούν ασθένειες στους υγιείς και οξύνουν τα προβλήματα υγείας των νοσούντων – από καρκίνους και αυτοάνοσα έως και μια απλή γρίπη.
Φοβούμενοι κάποιο δυσάρεστο γεγονός στο μέλλον, δημιουργούμε στο παρόν δυσμενείς συνθήκες στρες για τον οργανισμό μας κι έτσι μπλοκάρουμε την ικανότητα ορθής σκέψης σαμποτάροντας τις μελλοντικές μας αποφάσεις. Το δυσάρεστο γεγονός μπορεί να μην πραγματοποιηθεί ποτέ, η φθορά στην υγεία μας όμως έχει προκληθεί. Ακόμη και να πραγματοποιούταν, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα ή κίνδυνο με σκέψη, η οποία λειτουργεί καλύτερα όταν είμαστε σε κατάσταση ηρεμίας (αντίστοιχα “ξεκούρασης και πέψης“). Τότε έχουμε καθαρότητα σκέψης, μεγάλο φάσμα αντίληψης και επεξεργαζόμαστε περισσότερα ερεθίσματα.
Γενικά όταν διαβλέπουμε ένα θετικό μέλλον χωρίς κινδύνους και εχθρούς ενεργοποιούμε το παρασυμπαθητικό σύστημα, υπεύθυνο για την διατήρηση της ομοιόστασης και της ισορροπίας με το συμπαθητικό. Τότε βιώνουμε μια κατάσταση ασφάλειας, όπου μπορούμε να χαλαρώσουμε και σε αυτή τη φάση ο οργανισμός λειτουργεί αρμονικά και διαχειρίζεται ισορροπημένα την ενέργεια του. Δημιουργείται μια συναισθηματική και πνευματική συνοχή, που επιτρέπει και στο νευρικό σύστημα να λειτουργεί εύρυθμα.
Σημαντικός εδώ είναι ο ρόλος του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, του μικροβιώματος και του Βάγκους νεύρου στην λειτουργία, συνοχή και επικοινωνία αυτών των συστημάτων. Σε επόμενα άρθρα θα αναλυθούν εκτενέστερα οι λειτουργίες αυτών των συστημάτων.
Διαχείριση του στρες
Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε γιατί δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε, ούτε για πράγματα που μπορούμε να ελέγξουμε γιατί μπορούμε να τα ελέγξουμε.
Έχουμε πολλά οφέλη όταν παραμένουμε ψύχραιμοι, θετικοί για το μέλλον, καλόπιστοι στον συνάνθρωπο, γεμίζοντας το σώμα μας με θετική χημεία. Αντί να ζούμε υπό το πρίσμα του πανικού, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε προς όφελος μας τις συνθήκες αυτές.
Ας εστιάσουμε σε αυτά που είναι υπό τον έλεγχο μας.
Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία αυτή και να βάλουμε ευεργετικούς στόχους και να οραματιστούμε ένα θετικό μέλλον δημιουργώντας στο παρόν ένα θετικό βιοχημικό περιβάλλον για τον οργανισμό μας. Έτσι του δίνουμε τα εφόδια όταν τον χρειαστούμε να μας προστατεύσει με τους σοφούς μηχανισμούς του.
Μπορούμε να μειώσουμε το χρόνο στα ΜΜΕ. Η συνεχή προβολή προκαλεί στρες και τα στοιχεία που προβάλλονται είναι συνήθως ανακριβή. Σε αυτή τη φάση είναι αδύνατον να βγουν ακριβή στατιστικά για τον ιό, την εξάπλωση του και την θνησιμότητα. Διατηρούμε πρόσβαση στο ίντερνετ και μπορούμε να λαμβάνουμε την απαραίτητη ενημέρωση.
Είναι ευκαιρία να κάνουμε πράγματα που πριν φαινόντουσαν δύσκολα λόγω έλλειψης χρόνου ή της πίεσης και του στρες της καθημερινότητας. Είναι ευκαιρία, αν δεν το έχουμε ήδη κάνει, να ξεκινήσουμε την άσκηση, κάποιο χόμπι ή να περάσουμε ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά μας και τους αγαπημένους μας.
Μπορούμε να επενδύσουμε τον χρόνο αυτό στην ψυχοσωματική μας υγεία και με αφορμή τον ιό στο ανοσοποιητικό μας. Ευκαιρία τώρα να μελετήσουμε για την διατροφή, τη κέτο, το μικροβίωμα, την αναπνοή, τον ύπνο, την άσκηση, κλπ. Γνώσεις που θα ενισχύσουν την κατανόηση του έμφυτου οπλοστασίου που διαθέτουμε.
Το στρες είναι κι αυτό στα πράγματα που μπορούμε να ελέγξουμε. Όπως έχει ήδη αναφερθεί σε αυτό το άρθρο, η μέθοδος Wim Hof, εκμεταλλεύεται ακριβώς αυτούς τους μηχανισμούς του συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού, ελέγχοντας έτσι το “αυτόνομο” νευρικό σύστημα (ΑΝΣ) και άρα την αντίδραση μας στο στρες, είτε αυτό έρχεται από το κρύο, από έναν ιό ή από τον φόβο της αβεβαιότητας.
Το πιο άμεσο εργαλείο για να ελέγξουμε το ΑΝΣ είναι οι μέθοδοι αναπνοής. Επίσης γενικά οι τεχνικές διαλογισμού/συγκέντρωσης μειώνουν τα επίπεδα στρες και κορτιζόλης. Μπορούμε να χαλαρώσουμε το σώμα μας, προκαλώντας μείωση έκκρισης κορτιζόλης στο σώμα.
Η τεχνική Wim Hof διαφοροποιείται από άλλες τεχνικές γιατί δεν στοχεύει σε κατάσταση χαλάρωσης αλλά σε μια ενεργή κατάσταση και συγκέντρωση, μέσω της οποίας προσπαθεί να έχει συγκεκριμένη επίδραση στο ΑΝΣ. Όπως έδειξε στη μελέτη που συμμετείχε, το σώμα δεν χαλαρώνει αλλά παράγεται μια ελεγχόμενη αντίδραση “μάχης ή φυγής”. Με αυτό τον τρόπο βοηθάει και στα αυτοάνοσα νοσήματα.
Keep Calm and Keto On! – Ψυχραιμία και Κέτο!
Η κέτο δεν είναι απλά μια διατροφή αλλά ένας τρόπος ζωής. Περιλαμβάνει μεθόδους με στόχο την μείωση και διαχείριση του στρες σε σωματικό και πνευματικό επίπεδο. Τελικά αυτό που λέμε “στρες”, είναι μια σειρά βιοχημικών αντιδράσεων στον οργανισμό μας. Όπως προκαλείται από τον πανικό και φόβο έτσι μπορεί να προκληθεί κι από μια κακή διατροφή. Είδαμε παραπάνω τη ζημιά που κάνει αυτό το στρες σε όλα τα συστήματα.
Με την κέτο μειώνουμε τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες, αυξάνουμε την αποδοτικότητα του οξυγόνου κι ενεργοποιούμε υγιείς γενετικές εκφράσεις. Τότε ο οργανισμός μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα και ισορροπημένα για να αντιμετωπίσει καλύτερα όχι μόνο εξωγενή προβλήματα (ίωση, πληγή, κλπ) αλλά και ήδη υπάρχοντα ενδογενή (φλεγμονώδεις ασθένειες εντέρου, καρκίνοι, αυτοάνοσα νοσήματα, κλπ).
